Istatistigin Kurumsal Tarihi: Osmanli'dan Cumhuriyet'e indir kitap bedava

Iktidarlarin, siyasal yapilanmanin ana ögesinin beseri sermaye oldugunu kesfetmesiyle, nüfus ve vergilendirmenin beka sorununu asmak için temel meselelerden biri oldugunu anlamasi es zamanlidir. Bu farkindalikla iktidarlar, nüfusu sermayeye dönüstürmek yani vergi, angarya ya da askerlik islerinde halktan yararlanabilmek için zaman zaman sayimlar yapmistir. Alti asir boyunca etnik, dini ve toplumsal açidan farkli yapilarin iktidari olan Osmanli da merkeziyetçi yapisinin korunmasi adina insan ve maddi kaynak yönetimini etkin kilmak için zamanin sartlarina uygun bir takim hamleler yapmistir. Kurulusundan itibaren reayanin sayisini ve bunlardan alinacak vergilerin miktarini belirlemek için toprak yazimina önem vermis; bu kapsamda yürüttügü çalismalar neticesinde devletin merkez bürolarinda, Defterhâne'de, ayrintili istatistik defter koleksiyonlari olusturmustur. Ancak süreç boyunca istatistiksel kayitlarin tutulmasi için çabalasa da 19. yüzyil ortalarina kadar yalnizca istatistik isiyle ugrasan herhangi bir teskilat kuramamistir. 19. yüzyildan itibaren egitim, saglik, tarim, ticaret, sanayi gibi siyasetin, ekonominin hatta gündelik yasamin bütün alanlarinda baslatilan yenilesme sürecinin bir degisim hamlesine dönüsebilmesi için ihtiyaç duyulan mercilerden biri de istatistiktir. Istatistigin devlet kontrolünde kurumsallasma çabasi 19. yüzyildan günümüze uzanan bir maceranin bürokrasideki görünür yüzlerinden biridir. Dr. Emrah Çetin, Osmanli'da istatistik idarelerinin kurulusunu, kurumsallasma macerasini bütün ayrintilariyla ortaya koyarken bu maceranin kazandirdigi tecrübenin Cumhuriyet dönemine yansimalarini; Cumhuriyet döneminde olusturulan istatistik idarelerinin devlet mekanizmasinin kurumsallasmasina yaptigi katkilari da gözler önüne seriyor.